Eigen ontwikkeling ten aanzien van cultuuronderwijs

‘Cultuur is al datgene wat vanzelfsprekend is’ (Kaldenback 2017) is de definitie van cultuur die op mij als persoon aansluit. Meer informatie daarover is te vinden op de webpagina 'Visie'. 

 

Om te beginnen wil ik starten met twee definities van cultuuronderwijs. 

 'Het doelbewust leren over en met kunst, media en erfgoed, via gerichte instructie, zowel binnen- als buitenschools.' (LKCA,z.j.)

'Cultuuronderwijs = onderwijs over cultuur' is een definitie die ik heb geleerd tijdens de colleges over cultuuronderwijs. Door het volgen van deze colleges heb ik mijn culturele bewustzijn kunnen uitbreiden door dieper na te denken over- en meer stil te staan bij wat cultuur inhoudt. 

3 Deeldomeinen

Cultuuronderwijs is in te delen in drie deeldomeinen; kunst, erfgoed en media. Tijdens de opleiding tot leerkracht basisonderwijs heb ik geleerd over deze deeldomeinen en de doelen die erbij horen. Dit gebeurde niet alleen tijdens de lessen cultuuronderwijs of tijdens de cultuurweken, maar in bijna alle aangeboden lessen.
Zo heb ik qua kunst veel geleerd tijdens de lessen dans, drama, muziek en beeldende vorming. Ik heb daarbij geleerd hoe veel verschillende soorten lessen ik kan geven, ook binnen een bepaald vak, en hoe ik deze vakken kan combineren door bijvoorbeeld een bepaald thema aan alle 4 de vakken te koppelen. De lessen in deze 4 vakgebieden hebben mij daarmee opgeleverd dat ik een breed scala aan activiteiten kan inzetten, met de juiste bijbehorende didactiek. Ik heb me in deze vakgebieden weten te ontwikkelen van iemand die niet goed wist hoe met kunstzinnige vakken om te gaan, naar een in de basis bekwame leerkracht voor kunstonderwijs. 

Ook heb ik aan de pabo veel gehad als het gaat om mijn ontwikkeling ten aanzien van erfgoededucatie. In de eerste plaats komt dit door het maken van verschillende (beroeps)opdrachten waarbij de omgeving van belang was. Ik heb geleerd beter om me heen te kijken en in me op te nemen wat ik kan gebruiken als leerkracht. Zo zie ik een monument niet alleen meer als een monument, maar als een kans om een themales te koppelen aan dit monument. 

Het belang van onderwijs over het gebruik van media, maar ook het inzetten van de media is ook iets wat ik heb ontdekt door het volgen van de opleiding. Ik heb geleerd in mijn onderwijs te zoeken naar welke soorten media ik in kan zetten om mijn lessen mee te verrijken. Zo zet ik nu regelmatig krantenartikelen, educatieve video's, nieuwsitems en interviews in om lessen of delen van een les op te baseren. 

3 Pijlers

Ik heb geleerd dat om goed cultuuronderwijs te kunnen geven het van cruciaal belang is om een geschikt onderwerp te kiezen. Omdat cultuur zo veel verschillende facetten omvat waar onderwijs over te geven is, is kiezen soms moeilijk. Ik vind het belangrijk vooral te kijken naar waar de leerlingen over zouden willen leren, en te kijken naar wat er in de wereld op dat moment speelt. 

Als het onderwerp gekozen is, is het van belang in het cultuuronderwijs aandacht te besteden aan de cognitieve basisvaardigheden. Deze vaardigheden zijn waarnemen, verbeelden, conceptualiseren en analyseren. Ik denk dat hoe verder ik mezelf ontwikkel in deze vaardigheden, hoe beter ik in staat zal zijn om de kwaliteit van mijn cultuuronderwijs te verhogen. Vooral het analyseren is voor mij een ontwikkelpunt, maar door er bewust mee bezig te zijn probeer ik steeds vaker om de leerlingen te laten nadenken over waarom sommige zaken 'zijn zoals ze zijn' en ze daar onderzoek naar te laten doen. Zo heb ik samen met de leerlingen rondom kerst uitgezocht waarom er in die periode van het jaar zo veel versiering hangt, staat en ligt op alle plekken waar we komen. 

Dan is er nog de media, de dragers van cultuur. Zonder de dragers van cultuur zou cultuur helemaal niet bestaan. Die dragers, dat zijn, doen en maken wij zelf, onderverdeeld in 4 categorieën: Het lichaam, voorwerpen, taal en grafische tekens. De dragers komen vaak in combinatie met elkaar voor en zijn onlosmakelijk verbonden met de cognitieve vaardigheden dit hierboven beschreven staan. Ik heb geleerd bewust te zijn van het feit dat ik zelf zo'n drager ben, en dat ik vanuit dat dragerschap mijn onderwijs kan inrichten. 

Hoofddoel

Het kunnen reflecteren op cultuur ter ontwikkeling van het culturele (zelf)bewustzijn is het hoofddoel van cultuuronderwijs. Doordat ik, toen ik aan de opleiding begon, totaal niet stil stond bij waarom 'de dingen zijn zoals ze zijn', viel er voor mij veel te ontwikkelen op het gebied van mijn eigen culturele bewustzijn. Zo heb ik meer stilgestaan bij wat mijn persoonlijke normen en waarden zijn. Eerlijkheid, wederzijds respect, humor en behulpzaamheid zijn eigenschappen waar ik waarde aan hecht. Ik heb, door er bewust over na te denken, gemerkt dat ik dit ook uitdraag tijdens het lesgeven. Ik zie mezelf ten aanzien van cultuur als een reiziger. Ik kom op verschillende plekken, zie verschillende dingen, en wat me daarin aanspreekt neem ik met me mee. Daarmee vorm ik mijn eigen mening en mijn eigen cultuur. Dat is ook het mooie wat ik geleerd heb over cultuur; het is helemaal van jou persoonlijk, en je kunt het invullen zoals je zelf wilt. Daartegenover staat het respect voor de cultuur van iemand anders wel hoog in het vaandel. Ik zal niet zeggen dat ik het hoofddoel al bereikt heb, want ik heb nog heel veel te leren over mijn eigen cultuur en die van anderen. Ik merk wel dat ik door er dieper over na te denken tegenwoordig op de goede weg naar het doel toe zit.